สามบทสวด: เครื่องนำทางในเส้นทางจิตวิญญาณของผม

บนเส้นทางการเดินทางสู่จุดหมายที่ห่างไกลที่เราไม่เคยไปถึงมาก่อน นักเดินทางต่างพกเครื่องนำทาง อุปกรณ์จำเป็นที่ต้องใช้ระหว่างทางที่แตกต่างกันไป

ในคลังทรัพย์ทางปัญญาทางพระพุทธศาสนา มีบทสวดมนต์และพระสูตรมากมายเปรียบดั่งแผนที่และเครื่องมือที่จะนำพาเราไปยังจุดหมายสูงสุดคือสันติสุขทางจิตวิญญาณ และในบรรดาพระสูตร พระคาถา ต่างๆ นั้น มีสามบทที่ผมชอบเป็นพิเศษและมีโอกาสได้ทบทวนอยู่เสมอ

๑. ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร: แผนที่สู่การพ้นทุกข์

ผมรักพระสูตรนี้มาก เวลาผมเจอความทุกข์ เจอปัญหายากเกินจะแก้ ผมจะระลึกถึงบทนี้เสมอ บทนี้คือหัวใจแห่งพุทธธรรมที่นำไปใช้ในชีวิตได้เลย ไม่ยาก ไม่ซับซ้อน นั่นคือหลัก อริยสัจ ๔ (ความจริง ๔ ประการ) ได้แก่ ความทุกข์, เหตุแห่งทุกข์, ความดับทุกข์, และวิธีดับทุกข์ ซึ่งก็คือ มรรคมีองค์ ๘ หรือที่จำง่ายๆ ว่าทางสายกลาง ไม่สุดโต่งไปในทางใดทางหนึ่ง พระสูตรนี้สำหรับผมจึงง่ายและตรงจุดที่สุด

๒. ติกมาติกา: การจำแนกสภาวธรรม

กุสลา ธัมมา อกุสลา ธัมมา อัพยากตา ธัมมา

บทนี้คือบทที่เรามักได้ยินเสมอในงานสวดอภิธรรม เป็น ปรมัตถ์ธรรม ที่ค่อนข้างเป็นนามธรรมและต้องใช้สติปัญญามากในการตริตรองตาม เป็นการแจกแจงสภาวธรรมทั้งหมดได้อย่างครบถ้วน ผมชอบบทนี้ในแง่ที่มีความเป็นวิชาการสูง เหมือนการศึกษาตำราที่จำแนกสิ่งต่างๆ ออกเป็นหมวดหมู่อย่างเป็นระบบ

๓. คาถาชินบัญชร: บทเพลงปลอบประโลมใจ

แม้จะเป็นบทสวดที่แต่งขึ้นภายหลัง (ไม่ได้อยู่ในพระไตรปิฎก) แต่ผมชื่นชมในความงดงามทางวรรณศิลป์และความไพเราะของร้อยกรอง อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ ที่มีท่วงทำนอง จังหวะ และความหมายที่เห็นภาพชัดเจน ผมสวดบทนี้เสมอเวลาอยู่ในความหวาดกลัว กลัวผี หรือนอนป่วยจนรู้สึกเหมือนจะใกล้ตาย ซึ่งส่งผลให้ความกลัวนั้นบรรเทาลงไปได้บ้าง

ตัวอย่างบางบทในคาถานี้:

สีเส ปะติฏฐิโต มัยหัง พุทโธ ธัมโม ทะวิโลจะเน สังโฆ ปะติฏฐิโต มัยหัง อุเร สัพพะคุณากะโร

พระพุทธเจ้าประทับที่กระหม่อม (สีเส), พระธรรมที่ดวงตาทั้งสอง (ทะวิโลจะเน), พระสงฆ์ผู้เป็นบ่อเกิดแห่งคุณความดีที่หน้าอก (อุเร)

หะทะเย เม อะนุรุทโธ สารีปุตโต จะ ทักขิเณ โกณฑัญโญ ปิฏฐิภาคัสมิง โมคคัลลาโน จะ วามะเก

พระอนุรุทธะที่ดวงใจ (หะทะเย), พระสารีบุตรที่เบื้องขวา (ทักขิเณ), พระโกณฑัญญะที่เบื้องหลัง (ปิฏฐิภาคัสมิง), พระโมคคัลลานะที่เบื้องซ้าย (วามะเก)

สำหรับผม สามบทนี้เพียงพอแล้วที่จะใช้เป็นอุปกรณ์ในการเดินทางของจิตวิญญาณ: ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เปรียบเหมือนแผนที่ชี้ทางที่ปลอดภัย, กุสลา ธัมมาฯ ใช้สำหรับตริตรองเชิงลึก และ คาถาชินบัญชร เป็นดั่งบทเพลงประโลมใจยามหวาดกลัว